Viêm tụy mạn tính (VTMT) là bệnh lý viêm của tụy được đặc trưng bởi tổn thương không hồi phục, xơ hóa từ từ dẫn tới phá hủy ngày càng nặng nhu mô tụy, làm suy giảm hoặc mất hoàn toàn chức năng của tụy.
Viêm tụy mạn tính (VTMT) là bệnh lý viêm của tụy được đặc trưng bởi tổn thương không hồi phục, xơ hóa từ từ dẫn tới phá hủy ngày càng nặng nhu mô tụy, làm suy giảm hoặc mất hoàn toàn chức năng của tụy. Cùng với sự phát triển của xã hội, thói quen và tình trạng lạm dụng rượu được coi là căn nguyên hàng đầu gây ra VTMT.
Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho các bạn phần nào những hiểu biết về căn bệnh này.
Đâu là nguyên nhân của bệnh?
Thói quen và tình trạng lạm dụng rượu đã được chứng minh là căn nguyên hàng đầu gây ra bệnh. Ở các nước phương Tây, khoảng 60-70% bệnh nhân VTMT có dấu hiệu lạm dụng rượu. VTMT liên quan tới rượu thường diễn biến khá điển hình, hầu hết bệnh nhân xuất hiện triệu chứng đầu tiên sau khi đã lạm dụng rượu từ 10 năm trở đi. Số còn lại, nguyên nhân có thể do thiểu dưỡng kéo dài; các bất thường tại tụy như hẹp ống tụy do các bệnh lý khác nhau, xơ nang tụy; chấn thương; bất thường về gen và do bệnh tự miễn dịch...
Điều gì xảy ra khi tụy bị viêm mạn tính?
Cùng với tác động của rượu và các nhân tố khác, tình trạng viêm tụy tồn tại và tiếp tục phát triển. Theo thời gian, tình trạng viêm kéo dài dẫn tới tụy xơ hóa sẹo, tổn thương các phần khác nhau trên nhu mô tụy. Kết quả là tụy giảm sản xuất các men tiêu hóa dẫn tới kém hấp thu các chất dinh dưỡng từ thức ăn, thiếu men insulin gây nên bệnh đái tháo đường, canxi cũng lắng đọng gây nên sỏi tụy... VTMT có đặc điểm phát triển dần dần, tính từ lúc khởi phát viêm, tổn thương nhu mô tụy, xơ hóa, tạo sỏi cho tới khi gây nên các triệu chứng về tiêu hóa, đái tháo đường, thường mất chừng vài năm. Nếu không được ngăn chặn, VTMT thường gây ra nhiều biến chứng khác nhau như: Nang giả tụy: Khoảng 25% bệnh nhân VTMT phát triển biến chứng thành nang giả tụy, đó là các nang có kích cỡ to nhỏ khác nhau được hình thành từ dịch tụy bị ứ đọng có vỏ xơ bao bọc. Nang giả tụy gây ra nhiều triệu chứng như đau bụng dữ dội, nôn, mệt mỏi..., có thể không cần điều trị nang cũng tự hết nhưng nhiều trường hợp cần phải phẫu thuật.
Ngoài ra còn rất nhiều biến chứng khác như cổ trướng, tắc ống mật chủ gây vàng da, tắc ruột, chảy máu hoặc tắc mạch ở các mạch máu xung quanh tụy, ung thư tụy cũng hay gặp đặc biệt tần xuất tăng cao hơn khi bệnh nhân hút thuốc và tuổi cao...
Triệu chứng của VTMT là gì?
Đau bụng: Là triệu chứng thường gặp, thường đau ở vùng dưới sườn bên trái, lan ra sau lưng, xu hướng đau dai dẳng liên tục, gập người về phía trước thường đỡ đau hơn. Lúc đầu bệnh nhân đau vừa về sau đau mạnh dần có lúc dữ dội. Khi ăn uống đau tăng lên, do vậy bệnh nhân thường ăn ít, dẫn tới sụt cân rõ rệt. Nhiều trường hợp đau bụng rất khó phân biệt với triệu chứng đau trong bệnh lý loét dạ dày - hành tá tràng, sỏi mật, hội chứng ruột kích thích, cơn đau thắt ngực.
Rối loạn tiêu hóa: Chủ yếu biểu hiện tình trạng kém hấp thu, đi ngoài phân mỡ là dấu hiệu rất có ý nghĩa, phân thường màu sáng, mùi hôi, khó lau sạch, thường xuất hiện ở giai đoạn muộn do mỡ không được tiêu hóa và hấp thu.
Các biểu hiện của bệnh đái tháo đường do thiếu insulin thường xuất hiện trong khoảng 1/3 các trường hợp VTMT. Bệnh nhân khát, đái nhiều, gầy sút cân rõ rệt nếu không được điều trị. Ngoài ra có thể gặp các triệu chứng khác như bệnh nhân mệt mỏi, xanh xao, có thể có vàng da do tụy viêm làm hẹp ống mật chủ...
Làm thế nào để chẩn đoán VTMT?
Chẩn đoán viêm tụy mạn ở giai đoạn sớm thường rất khó khăn. Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như Xquang, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính để phát hiện VTMT trong giai đoạn đầu không dễ dàng. Trên thực tế, nhiều tế bào tụy đã bị tổn thương trước khi chúng được phát hiện bằng các biện pháp chẩn đoán hình ảnh. Thường thì khi men tụy và insulin giảm tới mức rất thấp bệnh nhân mới xuất hiện những triệu chứng tiêu hóa và đái tháo đường. Thực tế, triệu chứng đau trong VTMT cũng rất dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Mặc dù vậy khi bệnh nhân có biểu hiện đau bụng như đã nêu trên cộng với tiền sử bản thân đã lạm dụng rượu trong nhiều năm, thầy thuốc sẽ định hướng tới khả năng bị VTMT trước khi thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn để khẳng định chẩn đoán như xét nghiệm nồng độ secretin, trypsinogen trong máu; hàm lượng elastase, chymotrypsin trong phân...
Điều trị VTMT như thế nào?
Điều trị VTMT rất cần tới chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý, bệnh nhân tuyệt đối phải ngưng uống rượu bia, không hút thuốc lá; ăn giảm mỡ, tăng cường chất đạm và hydratcarbon, ăn làm nhiều bữa nhỏ trong ngày. Ở đây, cần nhấn mạnh tới tình trạng lạm dụng rượu, đó không chỉ là nguyên nhân của VTMT mà còn gây ra nhiều tình trạng bệnh lý liên quan khác. Nếu bệnh nhân ngừng uống rượu hoàn toàn ở giai đoạn sớm thì triển vọng bệnh thuyên giảm tăng lên rõ rệt.
Điều trị triệu chứng cần giảm đau cho người bệnh, kiểm soát triệu chứng đau trong VTMT nhiều khi rất khó khăn, đòi hỏi cần sử dụng thuốc hay thủ thuật phù hợp. Điều trị thay thế có thể rất cần thiết nếu các men tụy ở mức thấp gây ra các triệu chứng tiêu hóa, ỉa phân mỡ, khi đó có thể dùng thêm các chế phẩm chứa men tụy như pancreatin, neopeptin... Nếu có đái tháo đường do VTMT thường sử dụng liệu pháp dùng insulin thay thế.
Nội soi can thiệp hoặc phẫu thuật được đặt ra khi bệnh nhân đau nhiều kéo dài mà dùng thuốc và các biện pháp điều trị khác không giảm; có biến chứng nguy hiểm như tắc mật, tắc ống tụy do sỏi, nang giả tụy lớn...
Tóm lại, VTMT là tình trạng bệnh lý tiến triển thầm lặng, liên quan nhiều tới tình trạng lạm dụng rượu, do vậy rất cần một thói quen ăn uống khoa học kết hợp với phát hiện bệnh sớm thì mới thu được kết quả tốt trong điều trị và phòng ngừa.
______________________________________________
Bạn từng có vấn đề về sức khỏe như Huyết áp, tiểu đường, tim mạch, sỏi thận – sỏi mật, gút, viêm loét, thần kinh tọa, tai biến, ung thư …
Bạn từng mệt mỏi vì điều trị tại các Chuyên khoa- Bệnh viện lớn, Tốn rất nhiều tiền, dùng thuốc Đông – Tây Y nhưng kết quả vẫn không được như mong đợi.
Hãy một lần thử với dòng sản phẩm NONI JUICE của tập đoàn Quốc Tế TAHITIAN NONI INTERNATIONAL của Mỹ.
Bạn từng mệt mỏi vì điều trị tại các Chuyên khoa- Bệnh viện lớn, Tốn rất nhiều tiền, dùng thuốc Đông – Tây Y nhưng kết quả vẫn không được như mong đợi.
Hãy một lần thử với dòng sản phẩm NONI JUICE của tập đoàn Quốc Tế TAHITIAN NONI INTERNATIONAL của Mỹ.
